Xulosa Transaksiya xarajatlari iqtisodiy nazariyasi unda transaksiyani tahlil
qilishning bazaviy birligi sifatida ishtirok etadigan iqtisodiy tashkilotni o‗rganishga
nisbatan qiyosiy institutsional yondashuvni o‗zida namoyon etadi.
Transaksiya xarajatlari nazariyasi institutsionalizmning tarkibiy qismlaridan
biri hisoblanadi. Transaksiya xarajatlari esa institutlar bilan bir qatorda uning
asosiy kategoriyasidir.
Asosiy vosita sifatida ―transaksiya xarajatlari‖ kategoriyasini qo‗llagan
holda dastlabki tadqiqotlar firma faoliyatini tahlil qilish uchun amalga oshirildi va
bu R.Kouz nomi bilan bog‗liq.
Transaksiya xarajatlari nazariyasi qaysidir ma‘noda neoklassik iqtisodiy
nazariya bosib o‗tgan, firmani tadqiq etishdan to iqtisodiy tizimni tahlil qilishgacha
bo‗lgan yo‗lni takrorladi.
Transaksiya xarajatlari – bu mulkchilik huquqlarini almashish va himoyalash
bilan bog‗liq barcha xarajatlardir. Transaksiya xarajatlari paydo bo‗lishini
izohlashning kamida uchta varianti mavjud: transaksiya xarajatlari nazariyasining
yondashuvi,
ijtimoiy
tanlov
nazariyasining
yondashuvi
va
kelishuvlar
nazariyasining yondashuvi. Transaksiya xarajatlarini tavsiflashga nisbatan
O.Uilyamson yondashuvi, ya‘ni transaksiya xarajatlarining bitim tuzilguncha va
bitim tuzilganidan so‗ng yuzaga keladigan xarajatlarga ajratilishi ularni tahlil
qilishning asosiy usuli sifatida qabul qilinishi mumkin.
MAVZUGA DOIR TAYANCH IBORALAR Transaksiya – shartnoma shakliga ega bo‗lgan bitim.
Transaksiya xarajatlari – bu ishlab chiqarish jarayoni bilan bag‗liq
bo‗lmagan xarajatlar, xususan axborotni yig‗ish va qayta ishlash xarajatlari,
munozaralarni o‗tkazish va qarorlar qabul qilish xarajatlari, shartnomalarning
bajarilishini nazorat qilish va huquqiy himoyalash xarajatlari.
