Biokimyo va molekulyar

 
 
 
2-rasm. Peptid bog‘i. 
Oqsilda 
aminokislotalar 
peptid 
bog‘lanish 
yordamida 
kovalent 
bog‘langan bo‘ladi. Misol uchun valin va alaninlar peptid bo g‘lanishlar orqali 
dipeptid yordamida hosil bo‘ladi. Quyidagi rasmda valin va alanin o‘ratasidagi 
peptid bog‘ keltirilgan 
 
Peptidning nomlanishi. 
Shuni aytish joizki, amino tugash qismi (N-yakun)chap tarafda peptid 
zanjir bilan o‘ng tarafda esa erkin karboksil yakun (C–terminal) bilan 
bog‘ladi. Shuning uchun barcha aminokislotalarni o‘qishda N dan C yakunga 
qadar o‘qishadi. 

---

24 
 
3-rasm. Peptid bog'lanishni hosil qilish mexanizmi. 
Peptidlar tarkibidagi aminokislota qoldig`ining soniga qarab, dipeptid, 
tripeptid, tetrapeptid, polipeptid va hokazo deb ataladi. 
Shunday qilib, har qanday polipeptidning bir tomonid a erkin -NH
2
guruh (N-uchli polipeptid) va ikkinchi tomonida erkin -COOH guruh (C-uchli 
polipeptid) bo‘ladi. Peptid bog`larini hosil qilishda karboksil guruhi 
yo‘qotgan 
aminokislota 
il 
qo‘shimchasini 
oladi, 
funksional 
guruhi 
o‘zgarmagan aminokislotaning nomi o‘z holicha qoladi. Masalan: 
alanilglitsin, alanilglitsilserin va hokazo. 
 
 
 
 
 
 
 
4-rasm. Peptidlar nomenklaturasi. 
Vodorod bog`lar 
Oqsil molekulalarining ayrim qismlari va polipeptid zanjirlar bir -biri 
bilan vodorod bog`lar orqali ham birikadi. Vodorod bog`lar peptid bog`larga 
nisbatan kuchsizroq bo‘lsada, ular oqsil molekularining tuzilishida muhim 
ahamiyatga ega. 

---

25 
Oqsillar molekulasidagi vodorod bog`lar bir polipeptid zanjir ichidagi 
yoki polipeptid zanjirlar orasidagi -NH- va -CO- guruhlar o‘rtasida hosil 
bo‘ladi. Ikkita polipeptid zanjir o‘rtasidagi vodorod bog`lar quyidagicha 
ifodalanadi: