Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

DAMAT İBRAHİM PAŞA DARÜLHADİSİ

Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından İstanbul'da yaptırılan ve Acımusluk Medresesi olarak da tanınan yapı, Cağa-loğlu'nda eski adı Acımusluk olan Cemal Nadir Sokağı üzerindedir.

Hadîkatü'l-Cevâmfye göre, Damat İbrahim Paşa Hocapaşa Mescidi olarak anılan Sahaf Süleyman Efendi Mescidi'

ne minber koydurmuş, yanına bir darül-hadis ve tek hamam yaptırmıştır.

Medresenin yapım tarihi ve mimarı hakkında kesin veriler elde edilememiştir. İbrahim Paşa'nın damat ve sadrazam olduktan sonra İstanbul'da giriştiği geniş çaplı imar faaliyetinin büyük bir bölümü mimarbaşı Kayserili Mehmet Ağa tarafından yürütülmüştür. Acımusluk'taki medrese de büyük bir olasılıkla bu bağlamda, 1717'den sonra yapılmıştır. Medresenin plan özellikleri bakımından İbrahim Paşa'nın Nevşehir'deki külliyesi içinde bulunan medresesine (1139/1726) benzemesi dikkat çekicidir ve onun kadar olgunlaşmamış ayrıntıları nedeniyle tasarımının daha erken tarihli olduğu ileri sürülebilir.

Medreseyle ilgili bilgiler geçen yüzyıl ortalarına kadar izlenebilmektedir. Taş-baskı 19. Asır istanbul Haritası'nda mescit görünmemektedir, fakat hamam medrese, sebil ve mektep belirtilmiştir. 1869' da medrese işler durumdadır; 1914'te ise on iki odasından üçü haraptır. Aradan geçen süre içinde binanın bozulmasına neden olarak Babıâli yangınları ve 1894 depremi anılabilir. Bugün kuzeydoğu revak sütunlarının birinde, güneydoğu sütunlarının üçünde bulunan çemberler de yapının bu felaketlerden sonraki tak-viyesiyle ilgili olabilir.

Darülhadis ve çevresi zaman içinde değişikliğe uğramıştır. Sahaf Süleyman Efendi Mescidi arsasına Ferah Hanı yapılmış; hamam ve medrese çevredeki yapılaşma arasında sıkışmış, sokaktan görünmez olmuşlardır. Cumhuriyet döneminde özel mülkiyete geçen bina matbaa olarak kullanılırken ara duvarları ve revak sütunlarının birkaçı kaldırılmış, betonarme strük-türlü yeni taşıyıcılar eklenmiştir. Kapı ve pencere söveleri, ocak yaşmaklan gibi özgün öğelerim yitiren medrese, mülkiyet bölünmesinden de olumsuz biçimde etkilenmiştir. Güneydoğu revakları arasına örülen bir duvarla ikiye ayrılan medreseye bugün Cemal Nadir Sokağı no. 22 ve 24'teki kapılarla ulaşılmaktadır. No. 22'nin bodrumundaki yıkık bir duvardan medresenin güneydoğu koluna ait hücre ve revaklara geçilmektedir. Medresenin no. 24'teki girişinde hâlâ kısmen mevcut olan asıl kapısından, rampalı beşik tonuz örtüsü korunmuş olan merdivenle yol seviyesinden yaklaşık 2,5 m aşağıdaki avlu revaklarma ulaşılmaktadır. Medresenin Cemal Nadir Sokağı üzerinde yalnızca girişi vardır. Sokak üzerinde yer aldığını sandığımız diğer öğeleri (avlu duvarı, dükkânlar vb) günümüze ulaşmamıştır.

İlk tasarımında medresenin dikdörtgen planlı bir avlu çevresinde "U" oluşturacak biçimde sıralanan on iki hücre ve bir dershaneden oluştuğu anlaşılmaktadır. Uzun ekseni kuzeydoğu-güneyba-tı doğrultusunda olan avlu revaklarla çepeçevre sarılmıştır. Giriş yönü dışında üç kenar boyunca dizilen hücreler arasındaki geçitten kuzeydoğudaki helalara ulaşılmaktadır. 1914'te var olduğu belirti-