Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

ÇUKURCUMA CAMÜ

Tophane'de, Çukurcuma semtinde, Firuz Ağa Mahallesi'nde, Çukurcuma Caddesi ile Çukurcuma Camii Sokağı köşe-sindedir. Bazı kaynaklarda "Çukurçeşme Camii" olarak zikredilen yapı bugün Mu-hiddin Molla Fenarî Camii adı ile de bilinmektedir.

Cami Muhiddin Mehmed Efendi tarafından, Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Yapı Tezkiretü'l-Bünyan ve Tezkiretü'l-Ebniye'de "Muhiddin Çelebi Camii" olarak geçmektedir. Camide Sinan devrine ait hiçbir kitabe yoktur. Önceleri bitişiğinde bulunan sıbyan mektebi günümüze ulaşmamıştır. Yapı şimdiki biçimini, büyük ihtimalle 1823 Firuz Ağa yangınından sonra almıştır. Minare kürsüsü ve beden duvarlarının tarihi 16. yy'a kadar uzanır. Fakat minaresinin gövdesi, ah-

şap son cemaat yeri, üst örtüsü, yuvarlak kemerli yüksek pencereleri ve yuvarlak nişli mihrabı 19. yy'da yapılmıştır. Cami en son olarak 1967-1968'de Vakıflar İdaresi'nce onarılmıştır. Yapının tam karşısında Ömer Ağa tarafından düzgün kesme taşla yapılmış olan, 1133/1720 tarihli bir çeşme yer almaktadır.

Yapıya doğusundan üç, kuzeyinden çift taraflı dokuzar merdivenle çıkılır. Merdiven alanının üstü kiremit bir saçakla örtülüdür. Bina tuğla hatıllı taş duvarlı, sıvalı, sakıflı ana kitlesinin önünde ahşaptan bir son cemaat yeri ve altında meşruta bulunacak şekilde yapılmıştır. Yapı kiremit örtülü çatı ile kapatılmıştır. Yapıya girildiği zaman ön hazırlık bölümü, bunun iki yanında birer oda yer alır. Buradan asıl son cemaat yerine ulaşılır.

Ana mekânın güneyindeki mihrap, yarım yuvarlak niş şeklinde olup iki yanında ahşap birer sütunla sınırlandırılmıştır. Üzeri gene ahşaptan alınlık şeklindedir. Mihrabın iki yanında yuvarlak kemerli birer büyük pencere vardır. Vaaz kürsüsü ve minberi ahşaptır. Vaaz kürsüsü güneydoğu köşesinde olup, duvara bitişik olarak yapılmıştır. Ana mekâna girildiğinde sağ tarafta maksure vardır; buradan da minareye geçmek için bir kapı açılmıştır. Yapının doğu cephesindeki kapıdan ve son cemaat yerinden geçilen bölümde, aşağıya inen ve yukarıya çıkan merdivenlerle kadınlar mahfiline geçilir. Mahfil harime bakan yönde iki ahşap sütunla donatılmış, ortadaki açıklıkta küçük bir çıkma tasarlanmıştır.

Orijinal olarak günümüze gelen minare kaidesi bir sıra kesme taş, üç sıra tuğla ile örülmüştür ve onun üzerinde yuvarlak gövdeli olarak devam eder; şerefesine yakın iki bilezik yapılmıştır. Tek şerefeli minare, konik külah ile son bulur.

Yapı içten ve dıştan oldukça sadedir. Tavanın ortasında daire içinde ışınsal bir yıldız, onun da etrafında iç içe geçmiş iki göbek bulunur. Göbekler birbirinden altın yaldızla ayrılmışlardır. Işınsal olan göbeğin orta yerinden ve mihraba yakın yerden avizeler sarkmaktadır. Tavanın geri kalan yüzeyi yapıdaki diğer mekânların tavanları gibi enli çıtalarla dikdörtgen alanlara ayrılmıştır.

Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, II, 66; Osman Bey, Mecmua-i Cevâmi, II, 34-35, no. 143; Raif, Mir'at, 389; Öz, istanbul Camileri, II, 19; ISTA, VIII, 4164; 1KSA, III, 1510; Kuran, Mimar Sinan, 289.

N. ESRA DİŞÖREN