Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

DARPHANE KÖŞKÜ

Topkapı Sarayı'nın birinci avlusunda, Darphane-i Âmire kompleksinin, Bâbüs-selam (Ortakapı) tarafına bakan kuzeydoğu köşesinde bulunmaktaydı.

II. Mahmud (hd 1808-1839) tarafından 1832'de inşa ettirilen bu köşk Darphane-i Amire'nin bünyesinde barındırdığı bir hünkâr dairesi niteliğindedir. Ancak resmi binaların, kışlaların ve bazı büyük mekteplerin mimari programlarındayer alan benzerlerinden farklı olarak bağımsız bir yapı şeklinde tasarlanmıştır.Söz konusu köşk, III. Ahmed'in (hd1703-1730) saltanatında 1726'da inşa ettirilen ve aynı adı taşıyan iki katlı köşkün yerine yaptırılmıştır. Geçen yüzyılınikinci yarısında (muhtemelen hanedanınTopkapı Sarayı'ndan kopmasına bağlı o-larak) ihmal edilen ve harap düşen üçkatlı köşkün ahşap olan iki katı saltanatdöneminin sonlarında yıktırılmış, günümüze ancak kagir olan zemin katın duvarları ulaşabilmiştir.

III. Ahmed döneminde yaptırılan köşkün "Alay Meydanı" denilen birinci avluya bakan doğu cephesi Melling'in Vo-yage Pittoresque de Constantinople etdeş Rives du Bosphore başlıklı seyahatnamesinde, Topkapı Sarayı'nın birinciavlusunu tasvir eden gravürde (Vue dela premiere cour du Serail) görülebilmektedir. Geleneksel Osmanlı sivil mimarisinin özelliklerini yansıtan bu yapıda kagir zemin katın duvarları sağır bırakılmış, bu duvarlara oturan ve ahşapolan üst kat, biri doğu cephesinde, diğeri Darphane'nin iç avlusuna bakan güney cephesinde olmak üzere, iki çıkmaile donatılmış, doğu yönündeki çıkmahafif içbükey eliböğründelerle desteklenmiştir. Üst katın duvarlarında çift sırahalinde pencereler sıralanmakta, alt sıra-dakiler, aşağıya ve yukarıya doğru açılaniki parçalı kepenklerle, üsttekiler (tepepencereleri) ise baklava taksimatlı rev-zenlerle donatılmış bulunmaktadır.

II. Mahmud yapısı olan köşkün, geçen yüzyılın ikinci yansına ait fotoğraflarda güney, doğu ve kuzey cepheleri görülmekte, S. H. Eldem'in bu fotoğraflara dayanarak gerçekleştirmiş olduğu bir plan restitüsyonu bulunmaktadır. Eldem' in restitüsyonuna göre bu köşkün iç tasarımında Osmanlı sivil mimarisinin geleneksel orta sofalı ve yan sofalı plan şemaları uygulanmıştır. Buna karşılık cephe tasarımında, II. Mahmud döneminin modasına uyularak ampir üslubunun(->) çizgileri tercih edilmiştir.

Zemin katın duvarları kesme küfeki taşı ve tuğla dizileri ile almaşık düzende örülmüş, ahşap iskeletli olan birinci ve ikinci kadarın duvarları içeriden ve dışarıdan bağdadi sıva ile oluşturulmuştur. Bütün pencereler dikdörtgen açıklıklı o-lup zemin kattakiler kesme küfekiden sövelerle, üst kattakiler ahşap pervazlarla çerçevelenmiştir.

Köşkün kitlesi, doğu ve kuzey cephelerinin eksenlerinde, güney cephesinin

Darphane Köşkü'nün güney cephesinden görünümü.

Eldem, Köşkler ve Kasırlar

ise iki yanında yer alan ve zemin kattan başlayan çıkmalarla hareketlendirilmiş-tir. Yapının iki tane girişi vardır. Asıl giriş, Darphane'nin iç avlusuna bakan güney cephesinin ekseninde, çıkmalar arasında kalan kesimde bulunur. Kuzey cephesinde, Alay Meydanı'ndan Kozbekçi-leri Kapısı'na inen yolun üzerinde bulunan ve günümüzde mevcut olan tali giriş iki yandan mermer pilastrlarla kuşatılmıştır.

Köşkün zemin katı ile birinci katında orta sofalı plan tipi uygulanmış, dikdörtgen planlı büyük sofaların çevresine, ikişer oda ile birer hela-abdestlik biriminden oluşan daireler simetrik biçimde yerleştirilmiştir. Bu dairelerin arasında, sofanın batısında, katlar arasında bağlantıyı sağlayan üç kollu merdivenler, merdivenlerin karşısında da, doğu yönündeki çıkmaya tekabül eden eyvanlar bulunmaktadır.

Asıl hünkâr dairesini oluşturduğu tahmin edilen, yan sofalı plan tipinin görüldüğü ikinci kat diğerlerinden daha küçük olup burada yalnızca sofanın Alay Meydanı'na bakan eyvanı ile bunun yanlarındaki daireler mevcuttur. Söz konusu katın pencereleri küçük frontonlar (üçgen alınlıklar) ile taçlandırılmış, gerek eyvanın gerekse de dairelerin cephelerinde, içlerinde "Sultan Mahmud Güneşi" tabir edilen ışınsal süslemenin görüldüğü birer büyük fronton oturtulmuştur. Köşkün cepheleri bağdadi sıvalı içbükey bir saçakla son bulmakta, frontonlarda da kesintiye uğramadan devam eden bu saçakta kalem işi süsleme izleri seçilmektedir. Yapının cepheleri ile üslup birliği içinde olan, kare tabanlı ve düşey çubuklu madeni alemi halen Topkapı Sarayı'nın ikinci avlusunda teşhir edilmektedir.