Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

DALASSENE, ANNA

(1025, ? - 1100/1102, Konstantinopolis) İmparator I. Aleksios Komnenos'un (hd 1081-1118) annesi. Oğlunun tahta geçmesinde ve iktidarı sırasında etkili olmuştur.

10-11. yy'larda orduda ve devlet idaresinde önemli görevler üstlenmiş Dalas-senos ailesinin, Doğu Anadolu'da Fırat üzerinde Dalaşa denen yöreden geldiği ve Ermeni asıllı olduğu rivayet edilir. Ailenin Antakya, Selanik ve Serez'de valilik ve ordu kumandanlığı yapan üyelerinden Konstantinos, İmparator VIII. Kons-tantinos'un yakın dostluğunu kazanmış, hattâ onun vârisi olarak görülmüştü.

Ailenin en tanınmış üyesi olan Arına ise 1040 ya da 1045'te daha sonra imparator olacak I. İsaakios'un (hd 1057-1059) kardeşi İoannes ile evlenerek sarayda güçlü bir konum elde etti. Manuel, Ma-ria, İsaakios, Eudokia, Teodora, Andro-nikos, Nikeforos ve daha sonra tahta geçecek olan Aleksios'un annesi olan An-na Dalassene, L İsaakios'un 1059'da tahttan indirilmesini takip eden karışık günlerde, tahtın vârisi olan Dukas ailesine karşı mücadele başlattı. Bu nedenle, oğlu Aleksios'un karısı olan aynı aileden Eirene Dukaina'yı da hiç sevmedi. Daha sonraki yıllarda 1059'da imparator olan X. Konstantinos Dukas'a; onun 1067'de ölümünden sonra, dul karısı İmparatori-çe Eudokia ile evlenerek tahta çıkan IV. Romanos Diogenes'e karşı mücadeleye devam etti. Romanos Diogenes'in Malazgirt'te Selçuklulara yenilmesi üzerine 1071'de tahttan indirilmesinden sonra tekrar harekete geçen Arına, bu kez de VII. Mihail ve III. Nikeforos Botaniates'e karşı oğulları İsaakios ve Aleksios'un isyanını kışkırttı, ancak iktidar hırsının bedelini bir süre için önce Ayasofya'ya sonra da Haliç civarındaki Petrion Ma-nastırı'na sürülerek ödedi.

1081'de uzun yıllar sürdürdüğü iktidar mücadelesinin meyvesini toplayan Anna, oğlu Aleksios'un tahta çıkmasıyla sarayın en güçlü kişisi oldu. Aynı yıl genç imparator sefere çıkarken bir fermanla, annesi Anna'nın emirlerinin kendi emirleri gibi kabul edilerek kayıtsız şartsız uygulanmasını emretti.

1095'te, sabık imparator Romanos Diogenes'in vârisi olduğunu iddia ederek ayaklanan Nikeforos Diogenes'in gözlerine mil çektiren Arma, halkın tepkisini çekmeye başladı. Bu nedenle oğlu Aleksios ile ilişkisi bozuldu ve bugünkü Eski İmaret Camii'nin bulunduğu yerdeki Pantepoptes Manastırı'na sürüldü. Kendini tümüyle dine veren ve buradaki keşişlerin hamiliği ile yetinmeyi öğrenen Anna Dalassene, 1100 ya da 1102'de öldü.

Anna Dalassene'den sonra, Bizans tarihinde, Dalassenos ailesinin fertlerinin adları pek fazla geçmez. Bibi. j. C. Cheynet-J. F. Vannier, Etudespro-sopographiques, Paris, 1986, s. 75-115; B. Skoulatos, Leş Personnages byzantins de I'Alexiade, Louvain, 1988, s. 20-24; N. Adontz, Etudes armeno-byzantines, Lizbon, 1965, s. 163-177.

': AYŞE HÜR