Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BALTALİMANI SARNICI

Antik dönemde "Sinüs Phidaliae" veya "Portas Milierium" diye anılan Baltalimanı'nda, batıdaki sırtları teşkil eden bugünkü Boyacıköy Mahallesi'nin Hakkak Yümnü Sokağı'nda, denize hâkim bir yerde, kayalar üzerine inşa edilmiş olan bu sarnıç, günümüzde üzerine yapılmış olan binaların bodrum katında koruma altına alınmış durumdadır.

Moloz taş ve tuğladan, özenli bir işçilikle inşa edilmiş olan bu sarnıç dikdörtgen planlıdır. Doğu-batı doğrultusunda yönlendirilmiş olan yapının doğudaki kısa duvarının kuzey duvarı ile birleştiği köşeye yakın bir yerde su boşaltma deliği bulunmaktadır. Üç duvarı içten ve dıştan düz olmasına karşılık, denize bakan güneydoğudaki uzun duvarının dış kısmında yarım daire şekilli nişler bulunmaktadır. Su basıncını hafifletmek için yapılmış olan bu nişler sekiz tanedir.

Balyanların

eserlerinden

Çırağan Sarayı,

ayrıntı.

Elif Erim/TETTV

Arşivi

Büyük boyutlarda (28,40x15,20 m) inşa edilmiş ve basit bir plan arz eden Baltalimanı Sarnıcı'nın, bu bölgede olduğu bilinen Foneos Manastırı'nın sarnıcı olabileceği ileri sürülmüştür. Bu sarnıcın 20 m kadar güneydoğusunda, 1993 başlarında bir inşaat hafriyatı sırasında bulunan bazı mimari kalıntılar bu hipotezi doğrulamasa da, sarnıcın yakın

nı ilk kez kullanan Krikor Kalfa, Meremetçi Bali Kalfa'nm oğludur. Hayatı hakkında fazla bilgi olmayan Bali Kalfa, Bağlarbaşı Ermeni Mezarlığı'nda gömülüdür. K. Pamukciyan tarafından okunan kitabesine göre 16 Aralık 1803'te ölmüştür. "Keresteci" olarak kayıtlıdır. Aynı aileden kan bağı belirtilmeyen Ka-lust Kalfa (ö. 1779) ve Sarkis Kalfa'nm da (ö. 1796) adı verilmektedir.

Balyan soyadını taşıyan bu mimarlar, verimli ve etkin bir meslek, yaşamım yaklaşık bir yüzyıl boyunca ve birbirlerini izleyerek sürdürmüşlerdir. Çok sayıda -ve büyük boyutlu yapıların tasarım ve uygulamasını içeren mesleki etkinlikleri, hassa mimarı olarak yetkili kişilikleri, profesyonel yetenekleri ve yaşadıkları dönemin isteklerini karşılamaktaki sezgi ve uyumları Balyan adını öne çıkaran etkenler olmuştur.

Aile mesleği geleneği içinde ve art arda hassa mimarı veya hassa başmima-rı olarak çalışmaları Balyan adını önemli kılan bir diğer etkendir. Aynı adı taşımanın, bir öncekinin etki ve başarı mirasını kullanmanın avantajı, babadan oğula veya kardeşten kardeşe aktarılan deneyim birikimi, Balyanlarm başarı grafiğini yükseltmede olduğu kadar bu adın hatırlanıp öğrenilmesinde de etkili olmuştur. Ortaçağın zanaatkar ailelerini anımsatan bu süreklilik, kendini unutturmayan, tersine yineleyen ve yenileyen bir ad olmak, Balyanlarm gündemde kalmasını sağlamıştır.

Zanaatkar aile geleneğinin hâlâ canlı olduğunu gösteren Balyan örneği, mimarlık eğitimi tarihi açısından da ilginçtir. İlk üç kuşağın mimarları, mesleği geleneksel yöntemle, iş içinde ve uygulamada en alt basamaktan başlayarak öğrenmişlerdir. Geleneğin çözülüşü de yine Balyan örneğinde izlenmektedir. Koşullar 19. yy'm ikinci yarısında değişmiştir ve geleneksel eğitimden gelen Garabet Balyan, çağının gereksinmelerini önceden fark eden uzak görüşlülükle oğullarını örgün eğitime yönlendirmiştir. 19. yy'ın ortalarında yükselen Balyan etkinliğinde, bu öngörünün payı büyük olmalıdır. Bu açıdan Garabet Balyan, ailenin kilit bireyi durumunda görünmekte-