Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BOĞAZİÇİ

276

277

BOĞAZİÇİ

Rumelifeneri Boğaziçi'nin en önemli balıkçılık merkezlerinden biri olma niteliğini günümüzde de sürdürmektedir.

şan bu yol, Ankara Asfaltı'na bağlanır. Kara ulaşımı sistemine son yıllarda yeni yollar katılmıştır. Boğaziçi ile ilgili olarak, 3194 sayılı İmar Yasası'na eklenen istisna hükümlerinden 47. maddeye dayanarak öngörünüm bölgesinde; 48. maddeye dayanarak da gerigörünüm şehirsel ve kırsal etkilenme bölgelerindeki uygulamalarla açılan ve açılmakta olan yeni yollar, yerleşme yoğunluğunun artmasına neden olmuştur.

Boğaziçi'nde İdari Bolünüm ve Belediyeler: Boğaziçi bütününü oluşturan Boğaziçi alanında her iki yakada, idari yapıyı, Avrupa yakasında Beşiktaş ve Sarıyer, Anadolu yakasında Üsküdar ve Beykoz ilçeleri oluşturur (bak. Beşiktaş ilçesi; Beykoz İlçesi; Sarıyer İlçesi; Üsküdar İlçesi). Boğaziçi bütününü oluşturan bu dört ilçeden, Anadolu yakasında sadece Beykoz, Avrupa yakasında Sarıyer belediyelerinin mücavir alanları bulunur. 1992'ye kadar Ümraniye, Üsküdar Belediyesi'nin mücavir alan sınırları içinde kalırken, 7 Haziran 1992'de çıkan yasa ile Ümraniye ayrı bir ilçe olmuştur.

Avrupa yakasında Beşiktaş ve Sarıyer ilçeleri belediye alanları ve mücavir alan toplam 5.420 hektar, Anadolu yakasında Üsküdar ve Beykoz Belediye alanları ve mücavir alan toplamı 23.000 hektar olmak üzere, her iki yakadaki ilçelere ait toplam alan büyüklüğü 28.420 hektardır. Dört ilçede sit alanları toplamı ise 15.409 hektardır.

Kentsel Kullanım: Boğaz'ın her iki yakasında kendine özgü biçimde ortaya çıkan kentsel kullanışın incelenmesi, Boğaziçi'nde mevcut arazi kullanımını ortaya koyar. Yerleşmelerin büyük kısmı,

konut alanlarıdır. Boğaz'ın iki yakasındaki yerleşmelerde giderek çeşitlenen bir arazi kullanımı gözlenir.

Batı yakasında Beşiktaş İlçesi'nde, 1950'den sonra yoğun bir kentleşme ortaya çıkmıştır. Barbaros Bulvarı ve Ihlamur Vadisi'nde yapılaşma yoğunlaşmış ve yükselmiştir. Barbaros Bulvan'nda yönetim ve ticaret işlevleri gelişmiştir. Kentsel etkilenme bölgesinde gelişme çok hızlı ve yüksek katlı olarak belirmiştir.

Kuruçeşme'de kum depoları, Boğaziçi İmar Müdürlüğü'nce kamulaştırılarak gezinti alanı, park, çocuk parkı ve daha sonra rekreasyon alanına dönüştürülmüştür. Arnavutköy'ün üst kısımlarında gecekondular ve İmar Yasası'nın 47. madde uygulaması ile gerçekleşen lüks villalar yer alır. Kıyı boyunca ve köy yerleşmelerinde konut dışı eğlence, dinlence amaçlı gazinolar, lokantalar, günübirlik alışveriş birimleri ve eğitim tesisleri vardır.

Bebek, yüksek gelir grubunun yerleşme yeridir. Hisarüstü sırtları ve Baltali-manı Vadisi ve yamaçları ise gecekondu yerleşme alanlarıdır. Bebek'te bu kısım, İmar Yasası'nın 47. maddesi uygulamaları ile yerleşmeye açılmıştır. Kıyı kesiminde, rekreasyonel kullanımlar, gazino, lokanta, otel tesisleri yer alır. Kıyıda Balta-limanı Kemik Hastalıkları Hastanesi'ne kadar olan kesimde, yalılar ve ticari, rek-reatif kullanımlar ve geride Boğaziçi Üniversitesi Kampusu, Rumelihisarı Kalesi ve köy yerleşmeleri yer alır. Baltalimanı Vadisi'nde eğitim tesisi olarak Behçet Kemal Çağlar Lisesi, Kanlıkavak dere yatağı üzerinde mesire yeri, yamaçlarda gecekondular bulunur. Baltalimanı Koyu' nün çevresinde üniversite ve kamu ku-

Boğaziçi'nin

imara açılması

özellikle

Boğaz

sırtlarında

yeni yerleşme

alanlarının

ortaya

çıkmasına

neden

olmuştur.

Bünyad Dinç,

1993

nakışlarına ait günlük dinlence ve eğlenceye dönük kullanımlar yer alır.

Emirgân, eski yerleşmede ve köy içlerine doğru geleneksel ve alt katmanların oturduğu, koruya doğru ve sahilde daha çok yüksek gelir grubuna cevap veren bir yerleşmedir. Günübirlik rekre-atif kullanıma açıktır. Örneğin Emirgân Korusu halka açık bir koru ve park alanıdır. İç kısımda körler okulu yer alır. Eski köy yerleşmesinin güney yamaçlarında ise kooperatif yerleşmeleri vardır.

İstinye Koyu'ndaki İstinye Tersanesi yakın bir zamanda kaldırılmıştır. Koy yeni işlevler beklemektedir. İstinye, Boğaziçi'nde arazi kullanışı bakımından hızlı değişim gösterir. Köy çevresinde sportif kullanım alanları, günlük alışveriş birimleri, kıyıda İstinye Devlet Hastanesi, SSK Dispanseri, özel muayanehaneler, balıkçılar, pastaneler, ticaret birimleri ve kuzey yamaçta İmam Hatip Okulu vardır. İstinye de Boğaziçi'nde ilk gecekondu alanlarından biridir. Vadi içi yamaçlarda ve Büyükdere Caddesi'ne yakın tepelerde gecekondular görülür. Ayazağa-İstin-ye kavşağı çevresinde arazi kullanımı çeşitlenir. Seralar, gecekondular, sportif tesisler, konut kooperatifleri, korunun bitişiğinde villalar, kongre sarayı, İTÜ Kampusu alanı ve tesisleri yer alır. Son yıllarda İstinye-Ayazağa kavşağında yolun ü-zerinde büyük holdingler, banka merkezleri, eğitim tesisleri, özel dinlenme tesisleri, sanayi tesisleri ve oto sanayi sitesi ve kamu tesisleri kurulmuştur. Daha ötede askeri alan ve orman alanı, Maslak Kasırları, ordu evi, sanatoryum ve Boğaziçi İmar Müdürlüğü binaları vardır, îs-tinye-Ayazağa kavşağından Tarabya kav-

şağına kadar uzanan Atatürk Ormanı alanı, ancak bir kısmı ile bu özelliği taşır. Yeniköy'de köy yerleşmesinde kullanım, genelde konut ağırlıklıdır. Ancak merkezde oto satış yerleri, rekreatif amaçlı lokanta, gazino, otel, motel, ticarethaneler de yer alır. Alman Sefarethanesi, İran ve Avusturya elçiliklerine ait binalar, ö-zel ve askeri gazino ve lokantalar ile Ka-lender'de Cumhurbaşkanlığı Konutu ve orduevi de Yeniköy'dedir. Üst kısımlarda bahçeli kooperatif evleri ve geride gecekondular ve konutlar bulunur.

Bu alanda mevzi imar planı ile yerleşmeye açılan Sümer Mahallesi çevresindeki araziler 3194 sayılı İmar Yasası'nın 47. maddesi ile konuta açılmıştır. Tarabya Koyu ve çevresinde turizm tesisleri, pastane, gazino, lokanta, tavernalar, otel, süpermarket, lüks oto satış galerileri, dere içinde de konutlar yer alır. Kıyıda İtalyan sefaret binası, Fransız Sefareti'nin yazlık konutu ve korusu vardır. Eski köy yerleşmesi, eski kooperatif evleri, gecekondular, eğitim tesisi bitişiğinde konutlaşmaya açılan Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı'nca kooperatiflere tahsisli konut alam devamında lüks ve çok katlı bloklar bütünü, yanında Tenis-Eskrim ve Dağcılık Kulübü'ne (TED) tahsis edilen alan bulunur. Tarabya-Çayırbaşı sahil yolu, Tarabya Yokuşu-Büyükdere Caddesi ve caddenin Çayırbaşı'na bağlantısı arasında kalan Boğaziçi alanı, değişime uğrayan ve yeni değişim taleplerine hedef olan bir alandır. Bu alanda sahilden, Ta-rabya-Büyükdere kavşağına kadar yoğun bir gecekondu yerleşmesi vardır. Evvelce bostan ve çiçek tarlası olan vadi tabanında gecekondular, yamaçlarda ise blok apartmanlar kurulmuştur ve kuzeyde yerleşme yoğun şekilde devam eder.

Kireçburnu Köyü ve Kefeliköy de küçük birer yerleşmedir. Kefeliköy'de küçük ticari kullanım ve özellikle Kireçburnu sahillerinde rekreatif amaçlı kullanımda lokanta, gazino, sera, yüzme havuzu, plaj tesisleri, balıkçı, pasta fırını vb birimler yer alır. Kozdere ya da Değir-mendere yatağındaki çayırlıkta bulunan fidanlığın kullanım alanı ile orman tahdit çizgisinin arasında, kullanım dışı ve öngörünüm dışında kalan alandaki gecekondular, orman alanı içine taşmıştır. İstanbul bütününe hizmet veren rekreatif orman alanı olarak Belgrad Ormanı vardır. Bilezikçi Çiftliği, İÜ Orman Fakültesi etüt alanıdır.

Çayırbaşı'nda çayırlık alanın bir kısmı askeri amaçlı kullanılır. Çayırbaşı'ndan Büyükdere'ye doğru işlevsel kullanım, yol ve deniz arasında konut, ticaret, resmi dairelerdir. Özel gemi tezgâhlarının yerine yapılan "kazıklı yoF'un üst kesiminde, kiremit-tuğla fabrikası öngörünüm bölgesi olup yapılanmaya açılmıştır. Eski Büyükdere Köyü yerleşmesi, sahil yolundan yamaçlara doğru yayılır. Yüksek tepelerde gecekondular yer alır. Büyükdere'nin tepesinde lüks villalardan oluşan Alarko Sitesi vardır. Rus Sefareti korusu çevresinde Kocataş Suyu